Józef Szajna, Apoteoza, assemblage, 1967

„Apoteoza” Józefa Szajny to poruszające dzieło na pograniczu sztuk wizualnych i teatru:  poprzez brutalną szczerość materiałów i kompozycji jest manifestem o uniwersalnym wymiarze.

Szajna, będący ocalałym z Auschwitz, wielokrotnie powracał w swojej twórczości do tematów pamięci, traumy i destrukcji, a „Apoteoza” wpisuje się w tę narrację z pełną mocą. Użycie starych, zużytych przedmiotów, takich jak poszarpane tkaniny, zdeformowane elementy rzeźbiarskie czy zniszczone powierzchnie, tworzy atmosferę dekonstrukcji i zaniku. Talerz, spoczywający w centrum kompozycji, może być odczytywany jako metafora pustki, głodu, ale także rytuału, co w połączeniu z fragmentarycznymi elementami ciała tworzy uniwersalny przekaz o cierpieniu, tworząc dzieło głęboko przejmujące i ponadczasowe. Faktura dzieła, pełna chropowatości i ciężkości, budzi skojarzenia z ziemią, popiołem i przemijaniem, podkreślając trudną historię, która przenika niemal każdy aspekt twórczości Szajny.

Natalia Andrzejewska