Jonasz Stern, „Krajobraz”, 1973, obraz-assemblage, technika własna, 92 x 120 x 6 cm

Jonasz Stern (1904-1988) urodzony w rodzinie żydowskiej, uczęszczał do Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Trauma, której doświadczył podczas II wojny światowej, uciekając przed śmiercią z rąk plutonu egzekucyjnego, wywarła ogromny wpływ na jego życie, w tym twórczość. Porzucając abstrakcyjne kompozycje, zainteresował się organicznymi kształtami i trójwymiarowymi strukturami obrazów. W swoich pracach zaczął wykorzystywać skrawki przedmiotów codziennego użytku, materii organicznej i kości, nakładając na nie gradienty kolorów. Jego prace zyskały wymiar eschatologiczny, skłaniając widzów do zastanowienia się nad nieuchronnością śmierci.

Tkaniny i szczątki użyte w pracy Krajobraz przesłania pleksi oraz rozciągnięta na nim od wewnętrznej strony siatka. Zabieg ten sprawia, że osoba oglądająca pracę jednocześnie widzi swoje odbicie, a więc mimowolnie staje się częścią kompozycji. Pragnąc odczytywać Kolekcję Galerii Studio w nowych kontekstach zespół kuratorski wystawy „Opór motyla: Haiti” (2024) włączył do niej pracę Sterna. W tym kontekście przywoływała ona rasizm, wyzysk i ludobójstwo jako cechy wspólne eksterminacji europejskich Żydów i projektu kolonialnego Haiti.

Maria Prokesz