Galeria Studio im. Jerzego Grzegorzewskiego
Galeria Studio w Warszawie powstała w 1972 roku z inicjatywy Józefa Szajny. Od początku działała dwutorowo: organizowała wystawy i tworzyła zbiór dzieł sztuki współczesnej.
Józef Szajna, przejmując dyrekcję Teatru Klasycznego w 1972 roku, zamierzał przekształcić go w nowoczesną scenę. Zamówił projekt przebudowy wnętrza teatru u Oskara Hansena, który zaplanował odwrócenie relacji scena – widownia, mobilne krzesła i balkony, możliwość przenikania się przestrzeni aktora i widza. Przebudowa nie została zrealizowana, projekty wykonane w latach 1972-1980 przez Oskara Hansena i jego zespół w Zakładach Doświadczalnych Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1972-1980 znajdują się w Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Prezentowaliśmy je na wystawie Z archiwum Galerii Studio w 2016 roku.
Udało się natomiast stworzyć nowe miejsce sztuki współczesnej i zapoczątkować poważną kolekcję sztuki. W okresie dyrekcji Józefa Szajny w Galerii Studio występowali przedstawiciele neoawangardy: Edward Dwurnik i Jerzy Kalina (1975), Jan Berdyszak (1975), Robert Rehfeldt i Ruth Wolf Rehfeldt (1975) Stuart Brisley (1975), Grupa Od Nowa (1976) Ryszard Winiarski (1976), Wolf Vostell (1976), Natalia Lach-Lachowicz (1978), Marek Konieczny (1978), Krzysztof Zarębski (1980), Mario Merz (1981), Sol Le Witt (1981), odbyły się koncerty m.in. grup Ossjan (1973) Maanam (1975), Tilt (1979). Kilkakrotnie pokazywał swoje prace Józef Szajna, który w stanie wojennym zaprosił do Teatru Studio pozbawioną wówczas stałej siedziby Akademię Ruchu. Kuratorami Galerii Studio byli Andrzej Ekwiński (1975-1978, Zdzisław Sosnowski (1978-1981), Andrzej Skoczylas (przełom 1981 i 1982). Zbiór sztuki nie był początkowo duży. W 1976 znajdowało się w nim osiemdziesiąt pięć prac, w tym Jerzego Beresia, Stefana Gierowskiego, Jerzego Kałuckiego, Alfreda Lenicy, Zbigniewa Makowskiego, Jerzego Nowosielskiego, Stefana Gierowskiego, Józefa Szajny, Teresy Pągowskiej, Erny Rosenstein, Henryka Stażewskiego, Jonasza Sterna, Jana Tarasina, Ryszarda Winiarskiego. Nie stosowano nazwy „kolekcja”, wystawa sztuki współczesnej w przestrzeniach teatru miała być zaczątkiem muzeum i taki termin funkcjonuje w początkach galerii. W tym czasie w Warszawie nie było muzeum sztuki współczesnej, ani stałej ekspozycji aktualnej sztuki polskiej.
W 1980 roku galeria i teatr zmieniły nazwę na Centrum Sztuki Studio Teatr – Galeria, od 1985 funkcjonowały jako Centrum Sztuki Studio im. S. I. Witkiewicza. W 2007 roku powrócono do pierwotnej nazwy. W 2012 Galerii Studio nadano imię Jerzego Grzegorzewskiego, dyrektora Teatru Studio w latach 1982-1997, wybitnego reżysera.
Od 1982 do 1995 roku Galerią kierował Zbigniew Taranienko, program się zmienił, preferowano klasyczne gatunki: malarstwo, rzeźbę, grafikę. Zbiory galerii znacznie się powiększyły i w 1997 roku liczyły osiemset obiektów wraz z depozytami. Obecnie zbiór ten sięga tysiąca prac. Są w nim prace wybitnych artystek i artystów: Ewy Partum, Natalii Lach-Lachowicz, Magdaleny Abakanowicz, Krystyny Piotrowskiej, Krystiany Robb-Narbutt, Barbary Falender, Wojciecha Fangora, Koji Kamojiego, Grzegorza Kowalskiego, Tomasza Ciecierskiego, Włodzimierza J. Zakrzewskiego, Jerzego Ryszarda „Jurry’ego” Zielińskiego, Jana Dobkowskiego, Krzysztofa M. Bednarskiego, Edwarda Dwurnika. W zbiorach sztuki Galerii Studio znajduje się wieloelementowa instalacja Józefa Szajny Ślady (1972-1982). Jej rdzeniem jest zespół rekwizytów, manekinów i obiektów które, brały udział w pierwszym przedstawieniu spektaklu Replika na festiwalu teatralnym w Edynburgu w 1972 roku.
Od 1995 do 2006 roku Galerią Studio kierował Grzegorz Pabel, zacieśniając więzi z lokalnym środowiskiem artystycznym i Wydziałem Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych. Od roku 2006 do 2012 Galerię Studio prowadził Krzysztof Żwirblis, który powrócił do neoawangardowych źródeł programu Józefa Szajny, od 2012 do 2015 roku Agnieszka Zawadowska, która kładła nacisk na sztukę nowoczesną i współczesną oraz tradycję scenografii.
W chwili objęcia sterów Galerii przez Dorotę Jarecką w 2016 roku, zbiory sztuki Galerii Studio liczyły niemal tysiąc obiektów. Nastąpiła kompleksowa reorganizacja zbiorów i optymalizacja jej zasobów. Wprowadzono stałą specjalistyczną opiekę nad kolekcją i rozpoczęto digitalizację zbiorów. W prowadzonym programie artystycznym Galerii, Dorota Jarecka poświęciła uwagę twórczości kobiet – artystek i przywróceniu im należnego miejsca zarówno w programie wystaw Galerii, jak również w jej zbiorach. Do 2024 roku kolekcja Galerii Studio wzbogaciła się o 57 dzieł wybitnych artystek i artystów m.in. Alicji Bielawskiej, Teresy Tyszkiewicz, Diany Lelonek, Jolanty Marcolli czy Teresy Gierzyńskiej.
OPIEKA NAD KOLEKCJĄ
Zbiory sztuki Galerii Studio stanowią dziedzictwo kultury o wyjątkowej wartości. Długofalowy program opieki nad dziełami sztuki w naszych zbiorach umożliwia pokazywanie ich na wystawach w Polsce oraz ich udział w projektach międzynarodowych. Dzięki digitalizacji zbiorów, coraz więcej prac z kolekcji będzie można także zobaczyć na naszej stronie internetowej.
W kolekcji Galerii Studio znajduje się ponad 1 000 prac. Są to obrazy, rzeźby, tkaniny, instalacje. Prawie połowę zbioru stanowią prace w różnych technikach na papierze, od rysunku przez gwasz i akwarelę do fotografii. Początkowo przechowywane w pomieszczeniach Teatru Studio z wysiłkiem dostosowywanych do tego celu, obecnie zyskały profesjonalnie wyposażone magazyny. Było to konieczne ze względu na to, że w czasie niemal pięciu dekad gromadzenia zbiorów, ich wielkość i jakość dorównała zbiorom małego muzeum. Albo dużej galerii.
Złożony, niejednolity charakter naszych zbiorów sztuki XX i XI wieku, zarówno polskiej jak i międzynarodowej, wymagał stworzenia optymalnego programu opieki dla każdego rodzaju obiektów z osobna. Ze szczególną uwagą potraktowaliśmy wyjątkowy zespół prac Józefa Szajny: w kolekcji znajduje się m.in. jego wielka, licząca niemal 200 obiektów, praca przestrzenna Ślady z lat 1972-1982. Są w niej rekwizyty teatralne i manekiny z przedstawienia Replika, są obrazy przestrzenne, które stanowiły część enivronment Reminiscencje i wiele innych obiektów wykonanych w różnorodnych technikach. Praca ta wymagała szczególnego podejścia, łączącego konserwatorskie know-how z wiedzą ekspercką z dziedziny historii sztuki.
Największym wyzwaniem jest łączenie zasad konserwacji zapobiegawczej, przeciwdziałającej materialnej degradacji dzieł sztuki, z koniecznością dostosowania metod postępowania do złożonego charakteru naszej kolekcji oraz okoliczności związanych z profilem działalności galerii i teatru w specyficznych przestrzeniach budynku Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Uporządkowaliśmy dzieła sztuki pod względem techniki wykonania, chcąc zapewnić im osobne pomieszczenia, umożliwiające monitorowanie warunków mikroklimatycznych. Zmodernizowaliśmy dawne magazyny, wynajęliśmy nowe pomieszczenia, a także zaprojektowaliśmy i zbudowaliśmy nowe meble do długoterminowego przechowywania dzieł sztuki. Cała kolekcja została zinwentaryzowana, stworzyliśmy też projekt konserwacji zapobiegawczej i działań profilaktycznych. Poddaliśmy konserwacji obrazy najpilniej potrzebujące ratunku. Obecnie pracujemy nad digitalizacją naszych zbiorów oraz towarzyszącego im archiwum artystycznego Galerii. Setki teczek archiwalnych, fotografii, plakatów i afiszy zostały poddane dezynfekcji, oczyszczaniu i inwentaryzacji a następnie digitalizacji. Na obecnym etapie zbiór archiwaliów w formie cyfrowej liczy blisko 8 000 obiektów.
Dziś poziom opieki nad naszą kolekcją osiągnął profesjonalne standardy. Wspólnie wypracowałyśmy metody postępowania w zakresie ochrony, użytkowania i działań popularyzujących wiedzę na temat kolekcji. Dziełom znajdującym się w kolekcji zapewniona jest stała, specjalistyczna opieka.
Zadbana kolekcja sztuki oznacza swobodny dostęp do niej dla widzów i możliwość upowszechniania wiedzy. Stwarza warunki do wymiany naukowej, działalności edukacyjnej i swobodnego przepływu informacji. Kolekcja prezentowana jest w ramach aktualnych wystaw w Polsce i zagranicą a także w ramach cyklu „Studium” zapoczątkowanego w 2019 roku w Galerii Studio. Program ten obejmuje budowanie współpracy między specjalistami różnych dziedzin w opiece oraz edukacji.
Dzieła sztuki są jak żywe organizmy – wymagają doglądania, dbania o ich potrzeby i reagowania na problemy. A przede wszystkim wymagają uwagi. Udostępniając nasze zbiory publiczności, chcemy tworzyć miejsce wymiany doświadczeń i wzajemnej inspiracji. Dzieła sztuki w dialogu z otoczeniem i widzem przekształcają się i rozwijają. Naszą motywacją w codziennej pracy z kolekcją Galerii Studio jest więc nie tylko entuzjazm i zaangażowanie, ale także poczucie odpowiedzialności.
Dzieła sztuki tworzące kolekcję Galerii Studio chwytają i zatrzymują czas. Pokazują ewolucję zainteresowań, gustów, kryteriów oceny, dając obraz zmieniającej się polskiej sceny artystycznej od lat 70. XX wieku do dzisiaj. Powiązane z konkretnym kontekstem historycznym, społecznym i kulturowym, dają wyraz dawnym fascynacjom, równocześnie skłaniając do uważnego spojrzenia na to, co jest w nich ważne dzisiaj.
Ostrożnie! Siła ich oddziaływania może zaskoczyć.
