Otwarcie: 23 września, 18:00.
Wystawa: 24 września – 17 listopada 2024

Wystawa będzie czynna od wtorku do niedzieli 12:00 – 19:00.

Kuratorka: Luiza Nader

Wystawa poświęcona jest twórczości Hanny Orzechowskiej (1923–2008). Skupia się na centralnym motywie jej praktyki artystycznej – spojrzeniu w słoneczną tarczę, rozpatrując je jako figurę doświadczenia granicznego. Słońce w twórczości artystki transformuje z ogrzewającej ciało i zmysły czerwonej kuli, przez oślepiającą świetlistość pozbawiającą podmiot wszelkich percepcyjnych barier, po zimną gwiazdę zwiastującą katastrofę.

Widzenie słońca z zamkniętymi oczami, śledzenie powidoków pod powiekami, ale też „widzenie ciałem”, wejrzenie we siebie, kreowanie wizerunków kobiecej podmiotowości, śnienie, określają część wystawy w dolnej przestrzeni Galerii Studio. Znajdują się tutaj nigdy do tej pory nieeksponowane kompozycje powidokowe Orzechowskiej z sierpnia 1948 roku, jej autoportrety z lat 40. i 70. XX w., rysunkowe reprezentacje kobiecego ciała (ok. 1978–1979) osadzone w doznaniach bólu i przyjemności. Orzechowska, która współtworzyła artystyczny krąg Władysława Strzemińskiego w drugiej połowie lat 40. XX wieku, nie tylko przyjmowała wpływy, ale również aktywnie wpływała i inspirowała autora Teorii widzenia. Obok malarstwa powidokowego artystki wskazujemy na jej tekstowe i wizualne notatki z wykładów Strzemińskiego (druga połowa lat 40.) w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi. Prezentujemy także – po raz pierwszy udostępnione widzom – rysunki niewielkich rozmiarów będące ilustracjami przemian sztuki XX wieku, które zapewne służyły autorowi Teorii widzenia do ilustrowania jego prelekcji.

Górna przestrzeń galerii poświęcona jest problematyce widzenia z otwartymi oczami: w świetle dnia, ale i w oślepiającym świetle wybuchającego słońca, w czarnym blasku wydarzenia i doświadczenia liminalnego. Słońce w tej części wystawy, w dziełach Orzechowskiej przybiera kolor szary lub czarny, staje się „ciemnym świecidłem”. Kolaże takie jak  By nigdy więcej oraz „nie strzelajcie do…” można rozpatrywać jako twierdzenie na temat okrucieństw wojny i wskazanie na Zagładę, a zarazem jako niezgodę wobec wydarzającej się właśnie przemocy: antysemickiej i antyinteligenckiej nagonki w 1968 roku. Symbolicznie kończący wystawę kolaż przedstawia czarne słońce – przypominające gigantyczne oko wpatrzone w postępującą katastrofę świata, a zarazem przeżywające dezintegrację i śmierć podmiotowości.

Wystawa wyposażona jest w aneks dokumentacyjny zawierający materiały z archiwum córki artystki Agaty Siecińskiej, dotyczące okresu studiów, pracy zawodowej, jak i życia rodzinnego Hanny Orzechowskiej.

Zdecydowana większość dzieł i archiwaliów eksponowana jest po raz pierwszy.

Serdecznie dziękujemy Agacie Siecińskiej za życzliwość, współpracę oraz udostępnienie prac i dokumentacji Hanny Orzechowskiej.

Kuratorka: Luiza Nader
Scenografia wystawy: Paulina Tyro-Niezgoda
Produkcja: Ewa Grzebyk, Jakub Antosz, Maria Prokesz, Maria Sobczak
Opieka konserwatorska: Martyna Wilkowska
Redakcja tekstów angielskich: Daniel Malone
Projekty graficzne: Kuki Iwański
Promocja: Marta Sputowska, Majka Duczyńska

Partner wystawy: Fundacja Arton

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego