Zuzanna Hertzberg
Bojowniczki. Archiwum afektywne
GALERIA STUDIO
27.03–21.05.2023
Kuratorki: Natalia Andrzejewska i Dorota Jarecka
Wystawa indywidualna Zuzanny Hertzberg, artystki interdyscyplinarnej, artywistki i badaczki, to esej wizualny o żydowskim aktywizmie XX wieku. To także próba zbudowania nowego, afektywnego archiwum, opartego na doświadczeniu kobiet. Jakimi metodami się posługiwały? Jak reagowały na opresję? I jak możemy wykorzystać tę wiedzę w toczonych przez nas dzisiaj walkach? W Galerii Studio prezentowane są prace na tkaninach, obiekty, kolaże i obrazy. Wystawie towarzyszą cyklicznie performansy mówione – odzyskiwane ze skrawków archiwalnych herstorie, przenoszone przez artystkę w czas współczesny.
Wystawę tworzą dwie części. W pierwszej, dolnej przestrzeni galerii, przedstawiamy projekt Mechica. Indywidualny i zbiorowy opór kobiet podczas Zagłady. Tytułowy termin oznacza barierę oddzielającą w synagodze męską sekcję modlitewną od części wyznaczonej dla kobiet. Jest on metaforą mechanizmu segregacyjnego praktyk archiwalnych – zacierania głosu kobiecego w opowieści o Szoah, sprowadzania znaczenia walczących kobiet do roli „asystentek” (łączniczek, sanitariuszek, partnerek). Można go traktować również jako symbol inżynierii społeczno-politycznej, której zadaniem jest dzielenie i marginalizacja.
Projekt narodził się w 2016 roku, a jego pierwsze rozwinięcie miało miejsce w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, następne w ramach 12 Biennale Sztuki Współczesnej w Berlinie w 2022 roku. Dedykowany jest kobietom, które tworzyły żydowski ruch oporu w gettach i obozach Zagłady. W żydowskich formacjach walki zbrojnej, w odróżnieniu od formacji „etnicznie” większościowych, stanowiły one ich rdzeń.
Pracą, która znajduje się w tej samej sali i wchodzi w przestrzenny dialog z Mechicą jest Szibolet Ż (2019). Tytułowe pojęcie pochodzi z języka hebrajskiego i oznacza hasło rozpoznawcze służące identyfikacji wroga: zawiera charakterystyczną dla danego języka głoskę, której cudzoziemiec nie potrafi wymówić. Ż to symbol unikalności i niemożności wysłowienia doświadczenia Zagłady, niedającego się sprowadzić do obiegowych narracji. I znak przynależności określającej tożsamość bojowniczek getta, ale również ryzyko rozpoznania po aryjskiej stronie.
Wystawa łączy wymienione projekty z pracami poświęconymi udziałowi kobiet, Żydówek, w ruchach anarchistycznych i antyfaszystowskich. Instalacja Ochotniczki Wolności (2016–2020) znajduje się w górnej przestrzeni galerii. To, składająca się z obiektów-pudełek, opowieść o kobietach walczących w obronie Republiki przeciw militarnemu puczowi generała Franco podczas Wojny Domowej w Hiszpanii (1936–1939), której towarzyszą performanse mówione artystki. Obok mamy pracę o żydowsko-ukraińskiej anarchistce Oldze Taratucie, którą po raz pierwszy pokazano na wystawie „Na początku był czyn” w Galerii Arsenał w Białymstoku w 2021 roku.
Kolejna instalacja dedykowana Brygadom Międzynarodowym, przygotowana na wystawę „Difficult Pasts. Connected Worlds” w Muzeum Narodowym w Rydze (2020/2021) i Narodowej Galerii Sztuki w Wilnie (2022) odwołuje się do wcześniejszych interwencji w przestrzeni publicznej i prac, u których początku była akcja artystki przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie, przeprowadzona 1 marca 2016 roku jako działanie „Wyklęci wśród wyklętych – Dąbrowszczacy”, z myślą o ochotniczkach i ochotnikach walczących w Hiszpanii, których pamięć jest w publicznym dyskursie wymazywana.
Zuzanna Hertzberg (1981) studiowała na Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi i na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie uzyskała stopień doktory. Brała udział w wielu wystawach w Polsce i za granicą, m.in. „Postęp i higiena” w Zachęcie w 2014 roku, „Po wiecu” w Galerii Studio (2016), „Niepodległe. Kobiety a dyskurs narodowy” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (2018/2019) w wystawie „Difficult Pasts. Connected Worlds” w Łotewskim Muzeum Narodowym w Rydze (2020/2021), a następnie w Narodowej Galerii Sztuki w Wilnie (2022) i w ramach „Still Present!” 12. Biennale Sztuki Współczesnej w Berlinie (2022). Jej wystawa „Mechica. Indywidualny i zbiorowy opór kobiet podczas Zagłady” miała miejsce w Center for Jewish History w Nowym Jorku (2022/23). Jest współzałożycielką Żydowskiego Bloku Antyfaszystowskiego, a także członkinią Zarządu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. Jej prace znajdują się w kolekcjach instytucjonalnych i prywatnych.
GALERIA STUDIO
ZUZANNA HERTZBERG
BOJOWNICZKI. ARCHIWUM AFEKTYWNE
27.03–21.05.2023
Kuratorki: Natalia Andrzejewska & Dorota Jarecka
Produkcja: Ewa Grzebyk
Promocja: Marta Sputowska, Majka Duczyńska
Redakcja tekstów angielskich: Daniel Malone
Montaż: Realizacja Wystaw
Wydarzenia
27 marca 2023, 18:00 – otwarcie wystawy
27 marca 2023, godz. 18:30 – performance mówiony Zuzanny Hertzberg Mechica. indywidualny i zbiorowy opór kobiet podczas Zagłady (język polski)
18 kwietnia, 2023, godz. 14.00 – spoken word performance by Zuzanna Hertzberg, Mechitza: Individual and Collective Resistance of Women during the Shoah (in English)
18 kwietnia 2023, godz. 15:30 – performance mówiony Zuzanny Hertzberg Mechica. Indywidualny i zbiorowy opór kobiet podczas Zagłady (język polski)
20 kwietnia 2023, godz. 17:00– spoken word performance by Zuzanna Hertzberg, Mechitza: Individual and Collective Resistance of Women during the Shoah (in English)
20 kwietnia 2023, godz. 18:00– Volunteers for Freedom (in English)
Pozostałe wydarzenia www.teatrstudio.pl/galeria
Wystawa czynna od wtorku do niedzieli 12:00 – 19:00
W Noc Muzeów 13 maja 2023 wystawa będzie otwarta do godz. 24:00
Galeria Studio jest zamknięta w dniach 7 do 11 kwietnia 2023
Honorowy patronat: Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Partner: Wydawnictwo Czarne
