Jedna z najgłośniejszych i najbardziej szokujących zbrodni lat 90. w Polsce. Napad rabunkowy, który zakończył się brutalnym morderstwem. Sprawcy: troje maturzystów. Wyrok: kara dożywotniego więzienia.
Przed rozpoczęciem procesu odbywa się medialny spektakl, w którym dużą rolę odgrywa szwagier ofiary morderstwa. Zatrudnia jasnowidzów, udziela się w telewizji. Opinia publiczna jest rozgorączkowana faktem, że w zdarzeniu brała udział dziewczyna – Monika O. Głodne sensacji media przeprowadzają egzekucję publiczną na jej wizerunku. Przez niektóre Monika jest opisywana jako chłodno kalkulująca manipulatorka i prowodyrka napadu, inne porównują ją do zwierzęcia i bestii.
Książka Wojciecha Tochmana, będąca podstawą adaptacji stawia całą sprawę w nowym świetle. Obnaża mechanizmy, które pokazują jak ludzie projektują własne lęki na osobę skazaną, jak rodzi się hejt. Stawia pod znakiem zapytania sens niehumanitarnej kary, jaką jest dożywocie. Trybunał w Strasburgu uznał ten wymiar kary za torturę, ponieważ skazani nie mają perspektywy wyjścia na wolność i poprawy. To także próba zobaczenia w Monice człowieka – młodej osoby, która zbłądziła.
Od czasów starożytnych rolą teatru była refleksja nad sprawiedliwością, badanie paradoksów prawa, kwestie winy oraz kary. W Polsce, w październiku, zostały zaostrzone najcięższe kary więzienia. W ten sposób praktycznie odbiera się skazanym możliwość powrotu do społeczeństwa.
Razem z zespołem STUDIO, reżyserka i dyrektorka artystyczna Natalia Korczakowska stworzyła spektakl na podstawie opowieści dokumentalnej Wojciecha Tochmana, który podważa nasze stereotypowe myślenie o osobach znienawidzonych i wyłączonych ze społeczeństwa. Opowieść o skazanej na dożywocie w latach 90. Monice O. to studium podstawowych wartości społecznych: wolnej woli, osobistej wolności oraz roli mediów, które podążają za emocjami tłumu i mają narzędzia do przeprowadzania symbolicznej egzekucji.
„Polowanie na osy. Historia na śmierć i życie” to multimedialne widowisko wykorzystujące różnorodne formy (video art, koncert na żywo, choreografia) i opowiadające historię z wielu perspektyw, przez wielu narratorów. Również widzowie spektaklu mogą oglądać go na różne sposoby, dzięki dostępnym miejscom na scenie.
***
Wojciech Tochman, Historia na śmierć i życie, Wydawnictwo Literackie, 2023
Wydawca o książce:
Zbrodnia, której nie można wybaczyć, i jej ofiara. Dramat rodziny, z którego nie da się podźwignąć. Skazana kobieta i jej krzywda bez kresu. W Historii na śmierć i życie, reportażu z pogranicza true crime i dramatu psychologicznego, Wojciech Tochman pisze o dziewczynie, która za swoją młodość, płeć i urodę zapłaciła wszystkim, co miała i co mogłaby mieć. Składa też hołd wybitnej reporterce Lidii Ostałowskiej. To ona pierwsza zaczęła dokumentować tę długą historię. Książka jest ich wspólną opowieścią – o przemocy, strachu, zemście, tęsknocie i niesprawiedliwości. Zaczyna się w połowie lat dziewięćdziesiątych, toczy przez ćwierć wieku zmieniającej się Polski aż do dzisiaj i wciąż trwa.
PARTNER PREMIERY
W spektaklu wykorzystano cytat z programu „Na każdy temat” poświęconego Monice O. emitowanego w telewizji Polsat w roku 1997.
