Adela Szwaja, „Lot 808” / „Karuzela XXVII”, 1977, olej na płótnie, 183 x 183 cm
Obraz Adeli Szwai w inwentarzu zbiorów został wpisany jako „Lot 808”. Jednakże tytuł napisany ręką artystki na rewersie obrazu brzmi „Karuzela XXVII”. Powstał w 1977 roku. Jego nasycone energią świetliste barwy są tak intensywne, jakby przed chwilą wyszedł z pracowni.
Adela Szwaja urodziła się w 1925 roku, studiowała w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku. Tworzyła tkaninę i malarstwo. „Karuzela XXVII” należy do grupy jej kompozycji o sporych formatach, układach koncentrycznych i rozegranych w gamie kolorystycznej New Age. Mogą się kojarzyć zarówno z malarstwem orfickim Soni Delaunay, jak i z teozoficznym nurtem w sztuce reprezentowanym przez Hilmę af Klint. Jednak Szwaja przemawia językiem sztuki jej współczesnej. Nie jest jej daleko do emancypacyjnej kobiecej tematyki podejmowanej przez Marię Pinińską-Bereś i Natalię LL.
W latach 70. XX wieku Szwaja malowała obrazy pełne afirmacji dla ciała i kobiecej rozkoszy takie jak „Wenus w słońcu” (1977) lub „Piękność” (1978). Z podobnych lat datuje się seria kompozycji z motywami twarzy, stóp i rąk (o zawsze czerwonych paznokciach), które wirują wokół tajemniczego centrum grawitacji. Są to na przykład „Dary Boże” (1977), „Błysk” (1980) lub znajdująca się w Kolekcji Galerii Studio wieloośrodkowa, spiralnie zakręcona „Karuzela XXVII”.
Ten niezwykły obraz został zaprezentowany na wystawie Kolekcji Galerii Studio „Widzenie ciałem”, najpierw w 2023 roku w OP ENHEIM we Wrocławiu, a następnie w 2024 roku w Warszawie, budząc zdumienie tym spektakularnym powrotem zapomnianej artystki.
Dorota Jarecka
