dodatek do spektaklu „Wyspa Jadłonomia”
fragmenty kursywą po prawej stronie
to cytaty ze scenariusza
„Wyspy Jadłonomii”
autorstwa Jana Czaplińskiego
we współpracy z
Dorotą Kowalkowską
i Maciejem Podstawnym
musimy natychmiast ruszać
droga przed nami długa
a spraw do załatwienia,
ile kwiatków w kalafiora główce
pestek w fidze owocu
bądź ziaren w granacie granatu
czyli, że dużo!
Spektakl „Wyspa Jadłonomia” to opowieść o wyjątkowej podróży bohaterki, która nazywa się M.
Niezwykłą cechą teatru jest to, że choć jest stałym miejscem, wciąż tą samą sceną, to potrafi przenosić widownię w różne światy.Czasem nawet w kilka miejsc jednego wieczoru.
Ale podróż nie zawsze musi polegać na tym, że odwiedza się różnorodne przestrzenie. Podróż może być też wewnętrzna i odbywać się w nas samych.
ruszajmy więc, w kierunku dośrodkowym,
w kierunku centralnym, istotnym,
w kierunku wyspy środka,
czyli tam,
a poświata na horyzoncie
– tak właśnie bije moc królowej
i wyspę naszą rozświetla –
niech prowadzi nas pewnie
i bez zakalca
Główną cechą podróży jest zmiana. Jeśli, na przykład, podróż na rowerze zaczyna się w jednym miejscu, a kończy w drugim, dosyć łatwo dostrzec, co się zmieniło. Krajobraz. Otoczenie. Ale w nas, uczestnikach podróży, również zaszła zmiana. Być może jesteśmy trochę zmęczeni, jednak dzięki temu czujemy się inaczej, zobaczyliśmy coś, doświadczyliśmy czegoś. Nawet jeśli zatoczyliśmy koło i wróciliśmy z podróży do domu – wróciliśmy inni.
Na tym właśnie polega podróż wewnętrzna. Taką podróż może odbyć każda osoba, w każdym wieku,
w każdym miejscu na świecie. Taka osoba dzięki osobistej podróży staje się sama bohaterką lub bohaterem, zupełnie jak nasza M.
Bohaterka „Wyspy Jadłonomii”, M, jest wymyślona przez osoby, które pracowały nad sztuką. To, co jej się przydarza to tylko opowieść. M nie ma łatwo. Musi poradzić sobie z wieloma trudnymi i przykrymi sytuacjami.
po ciepłej i pełnej smogu zimie
przyszła upalna, sucha wiosna
po niej nastało jeszcze gorętsze
i jeszcze bardziej suche lato
sucha ziemia nie rodzi plonów
ciała martwych ryb zbierają się
na dnie zaschniętych jezior i rzek
płoną hektary lasów
poparzone, odwodnione zwierzęta
uciekają ze swoich legowisk
Opowieści i podróże są właśnie po to, żebyśmy mogli podpatrzeć jak inni radzą sobie w wyjątkowych sytuacjach. Być może da się od nich czegoś nauczyć.
Na tej stronie, która jest specjalnym materiałem towarzyszącym spektaklowi możecie sami odbyć podróż. Ta droga prowadzi przez umiejętne mówienie „NIE”. Warto jest ją przejść, żeby umieć potem wejść na ścieżkę mówienia „TAK”.
Czy zdarza ci się pomyśleć, że nie zgadzasz się na coś, co się wokół Ciebie dzieje? Budzisz się i myślisz: Tak nie może być! Nie chcę tak!
To odczucie jest bardzo ważne. I chociaż bywa nieprzyjemne, jest bardzo cenne. To stąd czerpiemy energię do buntu.
A bunt to podstawa – niektórzy z Was oglądając spektakl mogli zobaczyć ten wyraz na scenie.
ZWIERZ
usłyszałom twój krzyk,
twoją złość
M
przepraszam
nie powinnam tak głośno krzyczeć
i tak się złościć
ZWIERZ
nie, nie powinnaś…
M
wiem
pewnie się zestresowałoś
ZWIERZ
…powinnaś krzyczeć jeszcze głośniej
i złościć się jeszcze bardziej
oby twój gniew nigdy się nie wyczerpał
będziesz go potrzebować do walki z cieniem
Dzięki złości można działać, wystarczy ją przetworzyć (bo czasem, kiedy jest bardzo silna, staje się destrukcyjna dla nas, otoczenia oraz bliższych i dalszych osób). Złość niesie cenne informacje o tym, co jest dla nas ok, a co nie ok.
Dzięki świadomemu nie zgadzaniu się na pewne rzeczy wyznaczamy swoje granice, a czasem nawet zmieniamy świat.
Nie? Dlaczego nie.
Młodość ściera się z dorosłością. To zupełnie naturalne.
Starsi od Ciebie mają przekonanie, że pewnych spraw nie da zmienić.
może na rzeczy jest,
że rolą starych jest narzekać na młodych
i zapominać, jak sami byli młodzi
Mówią:
„Trzeba robić tak, nie inaczej. Zawsze się tak robiło”
Przekonania innych trudno zmienić. Tak samo jak nawyki. Ale warto próbować. Chociaż zmiana jest trudna, jest też czymś nieuniknionym. Słowo „nie” to otwarcie drzwi do zmian.
To fałszywa opinia, że ludzie zawsze coś robili w jeden określony sposób. Jesteśmy gatunkiem, który nieustannie zmienia siebie. Ty możesz sprawić, że Twoje zmiany są na lepsze.
Na zdanie: „zawsze jedliśmy tak”, można odpowiedzieć: „być może, ale ja będę jadł / jadła inaczej”.
Masz prawo czuć, że jesteś inny lub inna. Że chcesz inaczej podchodzić do pewnych spraw.
M
nie, dziękuję
zachmurzona pobędę dziś sobie
Może być też tak, że nie wiesz czego chcesz. Do tego również masz pełne prawo. Nie wiesz, ale pragniesz się dowiedzieć. A żeby się dowiedzieć potrzebujesz próbować i eksperymentować. Będziesz popełniać błędy – to jest ok. Masz prawo zmienić zdanie, to też ok.
Może jeszcze nie umiesz wyartykułować swojego „nie”, ale ono rośnie.
Powoli zaczynacie się poznawać, to droga do zaprzyjaźnienia się z „nie”.
Zanim zaczniesz rozdawać swoje świadome „nie” powinnaś / powinieneś wiedzieć dlaczego je mówisz.
Czasami można powiedzieć krótkobrzmiące „nie” i zostawiać je bez rozwinięcia, ale to bardzo szczególne sytuacje. Żeby być osobą lepiej rozumianą, warto zastanowić się i zebrać argumenty.
Mówieniu „nie, bo nie” mówimy nie, ponieważ tego silnego słowa, nie należy nadużywać. „Nie” to przejście na inny poziom rozmowy, a nie trzaśnięcie drzwiami.
Zależy nam na świadomym „nie”, a świadomość wymaga pewnej wiedzy. Tę wiedzę można zebrać ze świata i z siebie (no i internetu). „Dlaczego tego nie chcę? Dlaczego tego nie lubię? Dlaczego tego nie zrobię” – to świetne pytania, które można zadać samemu / samej sobie.
Powoli powoli
Wpłyniesz na twój świat
Małymi krokami
Się da, co się da
Umiejętność powiedzenia „nie” pomaga nie tylko w walce o lepszy świat, kiedy odmawiamy jedzenia produktów odzwierzęcych lub takich, które mają duży ślad węglowy – o czym dużo mówi się w spektaklu „Wyspa Jadłonomia”.
W okresie dorastania czyli między 13. a 20. rokiem życia bardzo duży wpływ na zachowanie ma tak zwana „presja grupy”. Rówieśnicy pełnią ważną rolę w życiu dorastających osób i trudno jest im odmawiać. Nieprzyjemność tego zjawiska polega na tym, że często osoba, na której wywierana jest presja, która nie ma ochoty zrobić tego, do czego nakłania grupa boi się reakcji. Wyćwiczone „nie” ma jednak ogromną,
piękną i wyzwalającą moc. Może ci się wydawać, że grupa cię odrzuci, ale czy będzie tak rzeczywiście? Albo na zawsze? Raczej nie. Ochrona siebie i swoich granic przy pomocy asertywnego zachowania (czyli świadomego mówienia i praktykowania „nie”) na dłuższą metę buduje szacunek.
najwyraźniej nadszedł czas
każdy ma swoją wyspę
i każdy trafia na nią, kiedy nadchodzi na to czas
no, dla niektórych nigdy nie nadchodzi
wyobrażasz sobie, nigdy nie trafić na swoją jadłonomię?
co za przykrość
z drugiej strony, dla niektórych nadchodzi, jak widać, za wcześnie
gdy nie wiedzą jeszcze nic!
tak czy owak – to twoja jadłonomia
a znalazłaś się tu – bo nadszedł czas
Chyba nigdy nie wiemy kim tak naprawdę jesteśmy. Tę niepewność próbujemy uleczyć pobieżnym budowaniem własnej tożsamości. Przez przedmioty, ubrania, gust. Ale dostęp do „nie” pozwala zobaczyć siebie jeszcze wyraźniej. Kiedy czujesz, że na coś się nie zgadzasz i mówisz „nie” wtedy zaczynasz czuć się inaczej. To konstruktywne działanie „nie”. Podejmowane decyzji i wzięcie za nie odpowiedzialności wcale nie jest łatwe, ale ma ogromne zalety. Budujesz dzięki temu swoje granice i rządzisz w swoim państwie niczym mądra władczyni lub mądry władca. „Nie” to siła! A Twoje granice to stabilność, bezpieczeństwo
i poczucie własnej wartości.
Samo słowo „nie” to niestety nie wszystko. Można powiedzieć cicho „nie”, można je sobie pisać na kartce, można je wmawiać innym, ale bez kontaktu z własnymi emocjami „nie” wydaje się puste. Dopiero wypełnione „nie” wypowiedziane z przekonaniem i emocją (nie mylić z krzykiem, krzyk to zazwyczaj słabość) staje się pełne. „Nie” wymaga także konsekwencji. Dzięki takiemu „nie” można wreszcie
przejść do „tak”.
ZWIERZ
tylko gniew i złość prowadzą do zmiany
M
gniew i złość?
zawsze mówili mi, że nie można się gniewać i złościć
że dziewczynki zwłaszcza nie mogą, nie powinny
Podobno osoby, które mówią świadomie „nie” zaczynają inaczej odczuwać mówienie „tak”. „Tak” dzięki „nie” staje się wyrazistsze i napełnione szczerą ochotą. Przestaje być przytakiwaniem, a staje się wyborem. Kiedy umiesz mówić „nie” pamiętaj, że zamiast „nie” możesz wybrać „tak”.
„Wyspa Jadłonomia” opowiada nie tylko o tym, dlaczego jedzenie „mięska” to cały łańcuch kłopotów (zdrowotnych, ekologicznych i tak dalej). Pokazuje też na co mówić „tak”. Kiedy i jakim warzywom
to „tak” najlepiej mówić i czym zastąpić mięso.
Towarzystwo „nie” i „tak” to dobrze uzupełniająca się ekipa. O ile mówienie „nie” jest niezwykle ważne, nie można go powtarzać w kółko, warto mieć jakieś „tak” pod ręką.
Na koniec ćwiczenie. Kiedy masz trochę czasu w domu, porozmawiaj z rodzicami lub opiekunami o „nie” i „tak”. Wypisz sobie trzy rzeczy, na które czujesz, że chciałabyś lub chciałbyś powiedzieć „nie” i trzy rzeczy, na które wyrażasz swoje entuzjastyczne „tak”. We wspólnej rozmowie dużo więcej dowiesz się o sobie i innych!
złapcie dłonie, siostry, krąg domknijcie
dziś święto przesilenia
waszej pracy wspólnej wykwit
złapcie dłonie, krąg domknijcie
niech moc zapromieniuje, niech oświetli
niech nas ubezpieczy na rok kolejny
niech plony zapewni
i po kole drogę, zawsze po kole, wytyczy
złapcie dłonie, siostry
niech moc się uwolni, na wyspę całą spłynie
